EN
Yaşlı İstismarı ve İhmali Nedir?
Yaşlının sağlığını veya iyi olma durumunu tehdit eden ve yaşlıya zarar veren tüm davranışlar yaşlı istismarı olarak tanımlanmaktadır. İstismar ve ihmal, evde, halka açık bir yerde, hastanede veya bakımevinde gerçekleşebilir. Yaşlıya zarar verenler ise, çoğu zaman yakınlarında ve tanıdık birileridir. Bakım vericileri, akrabaları veya komşuları gibi güven duyulan kişiler yaşlıları istismar edebilmektedir.
İhmal ve İstismar Türleri
Aile İçi Şiddet
Aile içi şiddet, yaşlının mevcut veya eski partneri, yetişkin çocuğu, torunu veya başka bir aile üyesi tarafından, aşağıda listelenen istismar ve ihmal türleriyle birlikte gerçekleşebilir. İnsanlar genellikle aile içi istismarın yalnızca gençleri etkilediğini düşünür. Oysa herhangi bir yaşta ve cinsiyetteki bir kişi aile içi istismara maruz kalabilir.
Kurumsal İstismar
Kurumsal istismar, bir kuruluş içinde devam eden, kötü muameleyi içeren olay/olayları içerebilir. Bu durum, yetersiz yapılar, politikalar ve uygulamaların bir sonucu olarak ihmaller zincirini ve kötü uygulamaları içerir. Yaşlıların sıklıkla kurumsal istismara uğradıkları yerler, bakımevleri, hastaneler, ev hizmetleridir.
Fiziksel istismar
Şunları içerir:
- Vurma
- Tokat atma
- İtme
- Yiyecek veya su verilmemesi
- Gerektiğinde tuvalete gitmesine yardım etmeme
- İlaçların kötüye kullanılması
- Bastonunu veya yürütecini kasıtlı olarak ulaşamayacağı bir yerde tutma.
Cinsel istismar
Şunları içerir:
- Cinsel saldırı
- Tecavüz
- Cinsel taciz
- Rızası olmayan cinsel eylemlerde bulunulması veya baskı yapılması.
- Çevrimiçi cinsel taciz
- Zorla porno izletme.
Psikolojik istismar
Şunları içerir:
- İncitme veya terk etme tehditleri
- İnsanları görmesini engelleme
- Zorla çevresinden ayırma
- Küçük düşürme
- Suçlama
- Utandırma
- Korkutma veya taciz etme
- Sözlü taciz (Bağırma, başkalarının önünde küçük düşürme, lakap takma)
- Hizmetlerin veya desteğin uygun olmayan ve gerekçesiz olarak geri çekilmesi
Ayrımcı istismar
Yaş nedeniyle bazı taciz, hakaret veya haksız muamele biçimlerini içerir.
Mali istismar
- Yaşlının para veya diğer değerli eşyalarının çalınması,
- Parasına bakmakla görevlendirilmiş birinin onu uygunsuz bir şekilde kullanması,
- Mutlu olmadığı bir şekilde para harcamaya zorlanması,
- Dolandırma,
- Parasına, işine veya mülke erişimini kısıtlama,
- Kalıcı vekaletname, mülk ve miras konusunda baskı yapılması,
- İnternet/telefon dolandırıcılığı ve kapı eşiği suçları.
İhmal
- Kirli veya ıslak kıyafetlerini yıkamak veya değiştirmek için yardımsız bırakma,
- İhtiyacı olduğunda doktora götürmeme veya doğru ilaçları aldığından emin olamama,
- Tıbbi veya fiziksel bakım ihtiyaçlarını bilerek görmezden gelme,
- Uygun sağlık veya sosyal bakıma erişimini sağlamama,
- Yiyecek, içecek, ilaç veya ısınmaya erişimini sınırlandırma, kişisel bakım ve tıbbi destek almasını kısıtlama.
Evde istismar
Aşağıdaki durumlarda yaşlı bireyin evde istismara uğrama riski daha fazladır:
- İzole edilmiş durumda ve arkadaşları, ailesi veya komşularıyla fazla iletişimi yoksa,
- Hafıza sorunları varsa veya iletişim kurmakta zorluk çekiyorsa,
- Bakıcısına bağımlıysa,
- Bakıcısıyla anlaşamıyorsa,
- Bakıcısı uyuşturucu veya alkol bağımlısıysa,
- Bakıcısı bir ev, mali veya duygusal destek için yaşlıya baskı yapıyorsa.
Yaşlının Kendini İhmali:
Yaşlının kendi kendine gereken dikkat ve özeni sağlamada yetersiz olmasıdır.
Hangi durumlarda istismardan şüphelenmelisiniz?
- Sessiz ve içine kapanıksa,
- Belirgin bir sebep olmaksızın saldırgan veya kızgınsa,
- Dağınık, kirli veya normalden daha ince görünüyorsa,
- Çaresiz, depresif veya ağlamaklı görünme gibi ani duygusal değişiklikleri varsa,
- Morluklar, yaralar, kırıklar veya diğer tedavi edilmemiş yaralanmaları varsa,
- Aynı yaralanmaların birden fazla olması durumunda,
- Yalnız kalmak istemiyor veya belirli insanlarla yalnız bırakılmak istemiyorsa,
- Alışılmadık şekilde kaygısızsa ve yanlış bir şey olmadığına dair ısrar ediyorsa,
- Oda ısısı uygunsuzsa veya alışılmadık derecede kirli veya düzensizse istismardan şüphelenmelisiniz.
Yaşlı Bireyin Kendisinin Alabileceği Önlemler
- Koruyucu hizmetler sunan kurumlar, acil yardım hatları veya güvenebileceği birinin (doktoru, arkadaşı vb.) telefon numarasını sürekli yanında bulundurması.
- Sosyal ilişkilerini sürdürmesi ve arkadaş çevresini geliştirmesi,
- Eski arkadaş ve komşuları ile ilişkilerini sürdürmesi, ev dışında arkadaşlık ilişkilerini arttırması,
- Arkadaşlarının onu kendi evinde ziyaret etmelerini istemesi,
- Sosyal ve toplumsal aktivitelere, gönüllü programlara katılması.
- İlerde yetersizlik yaşayabileceği durumlarda yasal açıdan koruyacak birilerini, örneğin kendisini temsil edecek bir avukat veya yasal güçten destek ve öneriler alması,
- Yasal ve sosyal anlamdaki görüşmelerini periyodik olarak devam ettirmesi,
- Banka hesaplarını veya sosyal güvenlik evraklarını kontrol ederek düzenlemeler yapması,
- Yanında güvenebileceği biri olmadan ve incelemeden herhangi bir doküman veya evrak imzalamaması, evden yalnız ayrılmaması.
Yaşlı bir kişi istismara veya ihmale maruz kalıyorsa ne yapılmalıdır?
- Bir yaşlı birey size istismardan bahsettiyse veya şüpheniz varsa, benzer endişeleri olup olmadığını öğrenmek için onları tanıyan diğer insanlarla konuşabilirsiniz.
- Endişelerinizi sağlık çalışanları veya belediyelerin sağlık görevlilerine iletebilirsiniz.
- Bir suçun işlendiğine inanıyorsanız polisi arayabilirsiniz veya sizin adınıza güvendiğiniz birine aramasını söyleyebilirsiniz.
- Kişi tehlikedeyse veya acil tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyduğunu düşünüyorsanız 112’yi arayın.
- Şikayetlerinizi ve sorunlarınızı Yaşlı Hakları ve Ruh Sağlığı Derneği ile paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar:
